Ο ψυχολόγος κ. Γιώργος Βεργυρής,
μας κάνει και πάλι την τιμή να αρθρογραφήσει στο site μας, αναφερόμενος
σε ένα πολύ σοβαρό φαινόμενο του ελληνικού αθλητισμού τα τελευταία
χρόνια: Την βία στα γήπεδα! Εμείς από την πλευρά μας θα ευχηθούμε να πάψει επιτέλους να συμβαίνειι αυτό, το οποίο υποτιμά την νοημοσύνη μας και ξεφτυλίζει την ιστορία μας!''Όταν κάποτε ο Γιώργος Μύρτσος (παλαίμαχος τερματοφύλακας του Ολυμπιακού για τους νεότερους) είχε ερωτηθεί από έναν δημοσιογράφο: «Τι θα γίνει με τους χούλιγκαν, θα τα βρείτε επιτέλους μαζί τους για να σταματήσει η βία στα γήπεδα;» αυτός με το απαράμιλλο στυλ του είχε απαντήσει: «Τι λέτε ρε παιδιά, εδώ αυτοί δεν μπορούνε να τα βρούνε με τον πατέρα τους, θα τα βρούνε με τον Ολυμπιακό;». Άθελά του είχε χτυπήσει κέντρο όσον αφορά την ψυχολογική προσέγγιση του θέματος. Και εξηγούμαι αμέσως…
Γιατί άραγε πάμε στο γήπεδο; Σίγουρα ο καθένας μας θα έδινε μια διαφορετική απάντηση σε αυτό το ερώτημα. Άλλος θα έλεγε πως του αρέσει να παρακολουθεί το θέαμα σε ένα άθλημα και περιμένει να ικανοποιηθεί από ένα παιχνίδι υψηλής ποιότητας. Άλλος γιατί είναι οπαδός μιας ομάδας και περιμένει να ικανοποιηθεί από τη νίκη της ομάδας του. Άλλος γιατί απλώς δεν έχει με τίποτα καλύτερο να γεμίσει τον χρόνο του. Όμως όλοι αυτοί οι (υγιείς κατά τα άλλα) λόγοι, είναι δυνατό να συνδυαστούν με μια (εν δυνάμει επικίνδυνη) ανάγκη που έχουν όλοι ανεξαιρέτως οι άνθρωποι. Την ανάγκη για ψυχολογική εκτόνωση.
Ο κάθε ένας από μας στο τέλος της ημέρας κουβαλάει μαζί του ένα σύνολο από ανεπιθύμητα και δυσάρεστα βιώματα. Ο ένας έχει έναν αυστηρό προϊστάμενο, ο άλλος μια καταπιεστική γυναίκα, ο τρίτος (και τελευταία πιο συνηθισμένος) δεν τα πάει καλά στις δουλειές του και ζορίζεται πολύ με τα οικονομικά του. Δυστυχώς είναι έτσι η ζωή σήμερα και ιδίως στα μεγάλα αστικά κέντρα, που ο άνθρωπος συσσωρεύει ένα σωρό αρνητικά συναισθήματα σε καθημερινή βάση. Όμως ο ανθρώπινος ψυχισμός, όσο και αν είναι περίπλοκος στον τρόπο έκφρασής του, είναι κατά βάση μια απλή μηχανή με εισερχόμενα και εξερχόμενα. Άτομα βαρύτατα κακοποιημένα κατά την παιδική τους ηλικία είναι όλοι οι serial killers. Άτομα προερχόμενα από ένα υγιές σε γενικές γραμμές οικογενειακό περιβάλλον είναι όσοι έχουν μια σταθερά ανοδική και χωρίς ταλαντεύσεις πορεία στη ζωή τους (όσο εξαιρετικά σπάνιο και αν είναι αυτό…). Και δυστυχώς στη μικρογραφία της ημερήσιας ρουτίνας μας τα αρνητικά εισερχόμενα είναι πολλά, άρα μεγάλη είναι και η ανάγκη για εκτόνωση.
Και καλά θα μου πείτε, είναι λόγος αυτός για να έρθει ο άλλος στο γήπεδο και να τα σπάσει, τόσοι και τόσοι τρόποι δεν υπάρχουν για να εκτονωθεί κάποιος; Σαφέστατα και υπάρχουν και πολλοί υγιέστεροι μάλιστα. Έλα όμως που εδώ υπεισέρχεται η πολυπλοκότητα του ανθρώπινου μυαλού. Αυτού του εν πολλοίς ανεξιχνίαστου μαύρου κουτιού. Που πολύ σοφά ο Φρόιντ το είχε χωρίσει σε συνειδητό, υποσυνείδητο και ασυνείδητο. Και που κάθε κομμάτι του έχει τους δικούς του ιδιαίτερους μηχανισμούς μετάφρασης των εισερχομένων. Το ίδιο αρνητικό συναίσθημα που μπορεί κάποιος να το πάρει και να το μετατρέψει σε κάτι πολύ χρήσιμο ή ωφέλιμο (π.χ. πολλά έργα τέχνης όπως πίνακες ζωγραφικής ή μουσικά κομμάτια είναι το αποτέλεσμα της καταθλιπτικής έκφρασης του καλλιτέχνη), κάποιος άλλος μπορεί να τα διοχετεύσει σε καταστροφικές συμπεριφορές. Σε συμπεριφορές παραβατικές όλων των τύπων και μορφών, που τελικά οδηγούν στην αυτοκαταστροφή.
Μια τέτοια παραβατική μορφή συμπεριφοράς, ίσως από τις πιο συνηθισμένες είναι και η βία στα γήπεδα. Κρυμμένο το άτομο πίσω από την ψευδαίσθηση της ασφάλειας που του προσφέρει η ανωνυμία του πλήθους, συμπεριφέρεται με τρόπους που ποτέ δε θα αποτολμούσε σε άλλα περιβάλλοντα. Το μίσος για την αντίπαλη ομάδα είναι προφανώς απλά η αφορμή. Η ανάγκη να αποδώσει σε μια υπαρκτή οντότητα (βλέπε αντίπαλος), όλα τα μίση και τα πάθη που ώρα με την ώρα, λεπτό με το λεπτό μάζευε όλη τη βδομάδα στον καθημερινό του βίο είναι η αιτία.
Ποια η λύση θα μου πείτε; Προσωπικά θα διαφωνήσω με την υπεραπλουστευμένη άποψη των πολλών: Ότι αν οι ομάδες πάρουν καλύτερα μέτρα αστυνόμευσης, διαφυλάσσουν τα γήπεδα σε συνεργασία με τους οργανωμένους οπαδούς, μπουν κάμερες και εφαρμοστούν με αυστηρότητα οι νόμοι, το πρόβλημα θα λυθεί. Όχι δε νομίζω. Όσο ο αθλητισμός θα είναι το πεδίο εμπορικής εκμετάλλευσης των παθών μας, όσο το σύστημα θα ευνοεί την δαιμονοποίηση του αντιπάλου για να μη χάσει τους πελάτες του, όσο με άλλα λόγια οι μεγαλοπαράγοντες θα έχουν τους οπαδούς στην πρίζα για να έχει κόσμο η επιχείρηση, το πρόβλημα θα εξακολουθεί να υπάρχει.
Το ζητούμενο είναι να ξαναθυμηθούμε όλα αυτά τα ευγενή που κάποτε ήταν ταυτισμένα με τον αθλητισμό προτού τα μολύνει ο επαγγελματισμός. Να ξαναθυμηθούμε την πολύτιμη σύνδεση του πραγματικού ολυμπιακού ιδεώδους με τον αθλητισμό όπως την συνέλαβαν και την ανέπτυξαν ως αξία στη ζωή τους οι αρχαίοι ημών πρόγονοι. Να αναζητήσουμε και πάλι μέσα από τον αθλητισμό πράγματα και πρότυπα που μας ανυψώνουν και όχι αυτά που μας πορώνουν και μας φανατίζουν. Όταν με άλλα λόγια πιάσουμε πάτο (κοντά είμαστε…) και αποφασίσουμε να ξαναανακαλύψουμε από την αρχή την πραγματική αξία του αθλητισμού και του «ευ αγωνίζεσθαι» τότε και μόνο τότε θα μπορέσουμε να εξαλείψουμε το φαινόμενο της βίας από τα γήπεδα.''
Γιώργος Βεργυρής
Ψυχολόγος, Γνωσιακός-Συμπεριφορικός Ψυχοθεραπευτής
Υποψήφιος Διδάκτωρ Ψυχολογίας Παντείου Πανεπιστημίου
e-mail: gvergyris@gmail.com
